„Nierządem Polska stoi” – nieźle ktoś powiedział;
Lecz drugi odpowiedział, że nierządem zginie.
Pan Bóg nas ma jak błaznów. I to prawdy blisko,
Że między ludźmi Polak jest Boże igrzysko.

O grze » Rody magnackie

Lubomirscy herbu Szreniawa bez Krzyża

Prastary polski ród, którego przodkowie zostali nagrodzeni godnością rycerską przez samego Mieszka I. Podstawą potęgi ekonomicznej familii była eksploatacja żup solnych, dzierżawionych od władców Polski, a z czasem i prywatnych. Stabilne źródło dochodu pozwoliło Lubomirskim pożyczać pieniądze i bogacić się na skupowaniu za bezcen majątków niewypłacalnych dłużników. W XVII i XVIII w. ekonomiczne i polityczne wpływy rodu objęły teren całej Rzeczpospolitej Obojga Narodów, a jego przedstawiciele objęli kluczowe urzędy w państwie. Po rozbiorach olbrzymi majątek pozwolił Lubomirskim czynnie zabiegać o niepodległość. To z inicjatywy księcia Regenta Zdzisława Lubomirskiego, 7 października 1918 roku, po 123 latach niewoli, została ogłoszona polska deklaracja niepodległości.

Potoccy herbu Pilawa

Polski ród magnacki, wywodzący się z Potoku w Małopolsce. Pierwsze wzmianki o Potockich pochodzą z początku XIII w. Jeden z najzamożniejszych i najpotężniejszych polskich rodów, jego członkowie umiejętnie wykorzystali rozwój terytorialny kraju. Potoccy na stale zapisali się w historii Rzeczypospolitej, ród wydał z siebie wielkich reformatorów – jak Ignacy Potocki i Stanisław Kostka Potocki, współtwórców Konstytucji 3 maja; oraz wielkich zdrajców – jak Stanisław Szczęsny Potocki, marszałek konfederacji targowickiej. Potoccy wielokrotnie piastowali najważniejsze urzędy w Rzeczypospolitej, mimo częstej niekompetencji – jak hetman wielki koronny Stanisław Rewera Potocki. Do Potockich należał największy pałac magnacki w historii Rzeczypospolitej – „kresowy Wersal” Szczęsnego Potockiego w Tulczynie.

Radziwiłłowie herbu Trąby

Potężny litewski ród magnacki. Pierwsza wzmianka o Radziwiłłach pochodzi z 1401 r. Radziwiłłowie byli obrońcami odrębności W. Ks. Litewskiego od Polski, dążyli do przekształcenia Litwy we własne księstwo dziedziczne, walcząc o dominację z Sapiehami. Znaczna część rodu wyznawała kalwinizm, Radziwiłłowie byli wielkimi mecenasami reformacji. Ród prowadził samodzielną politykę zagraniczną w okresie tzw. potopu szwedzkiego, a jego członkowie zdobyli sobie sławę wielkich wodzów, umiejętnie walcząc z przeważającymi armiami Moskwy. W XVIII w. Radziwiłłowie bronili ustroju Rzeczypospolitej przed reformami i utracili swą rolę polityczną, wydając na świat rokoszan i zdrajców. Członkowie rodu, ze względu na jego bogactwo, zajmowali najważniejsze stanowiska w litewskiej administracji (hetmani, kanclerze, biskupi), a Barbara Radziwiłłówna została żoną króla Zygmunta Augusta. Polakom Radziwiłłowie kojarzą się ze zdradą, na Litwie są uważani za bojowników o suwerenność kraju.

Sapiehowie herbu Lis

Ród wywodził się z Podlasia, ale swą potęgę zbudował na Litwie. Pierwsze wzmianki o Sapiehach pochodzą z połowy XV w. Ród, rywalizujący z Radziwiłłami o wpływy na Litwie, zdobył niezwykłą władzę. Pod koniec XVII w. bracia Kazimierz Jan Sapieha i Benedykt Paweł Sapieha, zgromadzili w swoich rękach wszystkie najważniejsze urzędy W. Ks. Litewskiego. Przeciwko Sapiehom powstała szlachta litewska, żmudzka i inflancka, podburzona przez innych magnatów, na Litwie wybuchła wojna domowa. Potęga rodu została złamana w bitwie pod Olkienikami (1700 r.), w której walczyło niemalże trzydzieści tysięcy ludzi! W trakcie wojny północnej ród poparł Stanisława Leszczyńskiego, jednak nie udało mu się odzyskać dawnej potęgi. Książę Kazimierz Nestor Sapieha był jednym z najważniejszych twórców Konstytucji 3 maja.

Zamoyscy herbu Jelita

Ród Zamoyskich wywodzi swoje początki od Floriana Szarego, legendarnego uczestnika bitwy pod Płowcami w 1331 r. Rycerz ten, ranny podczas walki miał być zauważony przez króla Władysława Łokietka. Król miał zapytać rycerza, czy bardzo bolą go rany powodujące, iż ranny podtrzymywał wypływające jelita. Bohaterski rycerz odpowiedział, iż mniej one bolą, niż zły sąsiad, na co król obdarował go nadaniem ziemskim i herbem Jelita z zawołaniem rodowym "To mniey boli". W rzeczywistości herb ten pojawił się faktycznie w II ćwierci XIV w., natomiast zawołanie rodowe zostało dodane znacznie później. Początkowo należący do średniozamożnej szlachty w wyniku działań Jana Zamoyskiego w II połowie XVI w. awansował do grona magnaterii. Wzrost znaczenia rodu został przypieczętowany w roku 1589, kiedy to Jan Zamoyski utworzył Ordynację Zamojską.